Πως να γυαλίσετε ένα μάρμαρο

Λείανση είναι η δημιουργία επιφάνειας που επιτρέπει σχετικά μικρή αντανάκλαση του φωτός. Εφαρμόζεται κυρίως στα μάρμαρα κατασκευής σκαλών, δαπέδων και επενδύσεων, τόσο σε εσωτερικούς όσο και σε εξωτερικούς χώρους. Για τη λείανση απαιτείται αποξεστικό υλικό καθαρισμού ελαφρώς αλκαλικό που δεν περιέχει καυστικά ή τροχιά συστατικά. Το υλικό αυτό πρέπει να διαλύεται και σε σκληρό νερό, να μην τρίβει και να μην γρατσουνίζει ποτέ την επιφάνεια του μαρμάρου και να μην προκαλεί μικρορωγμές, όπου μπορεί να συγκεντρωθεί ακαθαρσία και να προκληθεί αποχρωματισμός.

Για να γίνει η λείανση πρέπει πρώτα η επιφάνεια του μαρμάρου να βραχεί πολύ καλά με καθαρό ζεστό νερό. Μετά ραντίζεται το αποξεστικό υλικό καθαρισμού πάνω σε βρεγμένη νημάτινη βούρτσα και τρίβεται το μάρμαρο μ’ αυτή. Στη συνέχεια η επιφάνεια ξεπλένεται τελείως και σφουγγίζεται για να στεγνώσει και να αποκλειστεί ο σχηματισμός δευτερογενών λεκέδων. Αν το ξέπλυμα δεν είναι ιδανικό με αποτέλεσμα το υλικό καθαρισμού να εξακολουθεί να παραμένει στην επιφάνεια του μαρμάρου, βρέχεται η επιφάνεια με πλατειά βούρτσα βουτηγμένη σε ειδικό διάλυμα αποξεστικού υλικού καθαρισμού (ανακατεύονται 1-1,5 υλικού με 4,5 kg ζεστού νερού σε δοχείο χωρητικότητας 14-16 kg που συμπληρώνεται τελικά με νερό). Όταν η επιφάνεια του μαρμάρου στεγνώσει, τρίβεται έντονα με νημάτινη βούρτσα βουτηγμένη πρώτα στο διάλυμα αυτό και μετά στη σκόνη του αποξεστικού υλικού καθαρισμού. Τέλος, η επιφάνεια ξεπλένεται με καθαρό νερό και σφουγγίζεται καλά.

Στη χώρα μας οι εργασίες αυτές γίνονται με διαφορετικό τρόπο, με το χέρι ή με μηχανές. Η λείανση με το χέρι γίνεται με σμυριδόχαρτα (Νο 24-40- 60-100). Καλύτερα αποτελέσματα πετυχαίνονται με ντουκόχαρτα που χρησιμοποιούνται μετά τη λείανση της επιφάνειας με σμυριδόχαρτα Νο 60. Η επιφάνεια του μαρμάρου ξεπλένεται με νερό μετά από τη λείανση με κάθε είδος σμυριδόχαρτου ή ντουκόχαρτου. Κατά τη λείανση με ντουκόχαρτα χρησιμοποιείται παράλληλα και νερό, ενώ τα σμυριδόχαρτα χρησιμοποιούνται στεγνά. Η επιφάνεια του μαρμάρου στοκάρεται μετά τη λείανση με τα σμυριδόχαρτα Νο 40, αν παρουσιαστεί ανάγκη κάλυψης διαφόρων φυσικών ελαττωμάτων. Η μηχανική λείανση γίνεται με σμυρίλια (Νο 36).

Στίλβωση είναι η δημιουργία στιλπνής επιφάνειας που αντανακλά το φώς και τονίζει το χρώμα και τα σχέδια του μαρμάρου. Γίνεται συνήθως σε μάρμαρα επένδυσης εσωτερικών χώρων. Για τη (στίλβωση απαιτείται διαλυτό υλικό καθαρισμού ελαφριάς αλκαλικό ή σαπουνώδες διάλυμα που δεν περιέχει λιπαρές ή αλκαλικές ουσίες ή άλλα διαβρωτικά συστατικά. Το καθαριστικό υλικό πρέπει να διαλύεται και σε σκληρό νερό και να μην αφήνει λιπαρή ή γλιστερή μεμβράνη στην επιφάνεια του μαρμάρου που θα μπορούσε να συγκεντρώνει και να διατηρεί ακαθαρσία και να προκαλεί αποχρωματισμό. Δεν πρέπει στο στάδιο αυτό να χρησιμοποιούνται αποξεστικά υλικά καθαρισμού.

Για να γίνει η στίλβωση, πρέπει πρώτα η επιφάνεια του μαρμάρου να βραχεί πολύ καλά με καθαρό ζεστό νερό και μετά να πλυθεί με διάλυμα του υλικού καθορισμού, σύμφωνα με τις οδηγίες των κατασκευαστούν του. Το πλύσιμο των επιφανειών γίνεται κατά στενές ζώνες που υπερκαλύπτονται μερικώς. Αμέσως μετά η επιφάνεια ξεπλένεται με καθαρό νερό κατά τον ίδιο τρόπο με τη βοήθεια μαλακού υφάσματος, ώστε να απομακρυνθεί το υλικό καθαρισμού και να αποκλειστούν τυχόν βλαβερές επιδράσεις ουσιών που περιέχονται σ’ αυτό. Στη συνέχεια η επιφάνεια του μαρμάρου σφουγγίζεται με καθαρό ύφασμα ή με δέρμα, για να στεγνώσει και να αποκλειστεί ο σχηματισμός δευτερογενών λεκέδων.
Στη χώρα μας η στίλβωση της επιφάνειας του μαρμάρου με το χέρι γίνεται πρώτα με σμυριδόχαρτα (Νο 120-220-320-400) ή ντουκόχαρτα.

Η επιφάνεια του μαρμάρου πλένεται με νερό μετά το πέρασμα με κάθε τύπο στιλβωτικού χαρτιού. Η μηχανική στίλβωση γίνεται με σμυρίλια (μέχρι Νο 420). Στη συνέχεια η επιφάνεια του μαρμάρου καθαρίζεται με ειδικά υλικά (π.χ. οξαλικό οξύ) με τη βοήθεια υφάσματος ή στουπιού και πλένεται με νερό. Όταν χρειάζεται περισσότερο στιλπνή επιφάνεια χρησιμοποιείται ειδικό υλικό καθαρισμού που εφαρμόζεται με στουπί και ξεπλένεται με νερό. Για τη λείανση και στίλβωση σημαντικό ρόλο παίζουν οι φυσικομηχανικές ιδιότητες του μαρμάρου (σκληρότητα, αντοχή στη φθορά από τριβή, μικροσκληρότητα Knoop), αλλά και τα ορυκτά συστατικά του. Έτσι, είναι δυνατή η επιλογή των κατάλληλων μηχανημάτων, αλλά και του τρόπου λείανσης (ξερή, με χρήση νερού, με χρήση οξαλικών κ.ά.).

Τα μαλακά πετρώματα όπως τα μάρμαρα, γυαλίζονται ευκολότερα σε σχέση με τα σκληρά όπως οι γρανίτες. Όμως, όταν η κατανομή των ορυκτών στα σκληρά πετρώματα είναι σχετικά ομοιόμορφη το αποτέλεσμα της στίλβωσης είναι εξαιρετικό (π.χ. σε μερικούς τύπους γρανιτών). Επίσης, η εφαρμογή ορισμένων τρόπων στίλβωσης (π.χ. ξερή) σε μάρμαρα που περιέχουν συνήθως πυριτικά ορυκτά συστατικά, δημιουργεί πολλά προβλήματα. Εξαιτίας των υψηλών θερμοκρασιών που αναπτύσσονται προκαλείται ανισότροπη θερμική διαστολή στα διάφορα ορυκτά ή και μερικές φορές αναπροσανατολισμός των κρυστάλλων τους ή καταστροφή του πλέγματός τους με αποτέλεσμα το “ξεφλούδισμα ή πέταγμα” του μαρμάρου στα σημεία που είναι συγκεντρωμένα αυτά τα ορυκτά. Αυτό το παράδειγμα είναι συνηθισμένο λάθος των συνεργείων στίλβωσης, με αποτέλεσμα αρκετά Ελληνικά μάρμαρα υψηλής αισθητικής και αξίας να έχουν δυσφημιστεί στην αγορά (Βιδάκης κ.ά., 1990).